Sauna – dla zdrowia i urody

Długie zimowe wieczory i krótkie pochmurne dnie, niska temperatura, mroźny wiatr i suche powietrze mogą negatywnie wpływać zarówno na samopoczucie, jak i nasz wygląd. Spada odporność i łatwiej o infekcję a skóra staje się szorstka, mało elastyczna i ulega podrażnieniom. Na wszystkie te problemy jest jeden dobry sposób – sauna. Hartuje ciało, przygotowuje do walki z infekcjami, oczyszcza organizm, poprawia nastrój i … dodaje urody.

Sauna to fiński wynalazek, który rozpowszechnił się na całym świecie. Obecnie zabieg sauny stał się także w Polsce popularnym wydarzeniem w równym stopniu higienicznym, co towarzyskim. Miejscami, w których można skorzystać z sauny są najczęściej ośrodki sportowe, siłownie, kluby fitness a także ośrodki SPA i wellness. Coraz częściej można ją spotkać w prywatnych domach. Jednak świadomość naszego społeczeństwa na temat zasad korzystania z sauny i jej wpływu na organizm jest nadal bardzo niska. Finowie twierdzą, że sauna oczyszcza umysł i ciało z wszystkiego co szkodliwe. Twierdzenie to zyskało naukowe potwierdzenie i powszechnie wiadomo, że sauna ma bardzo pozytywny wpływ na nasze zdrowie i urodę, a także przeciwdziała starzeniu się organizmu. Pozytywny wpływ tradycyjnej sauny wynika z połączenia procesu przegrzewania ciała, poprzez oddziaływanie suchego i gorącego powietrza z okresową dużą wilgotnością, oraz procesu jego ochładzania. W tym też tkwi tajemnica niezwykłych jej efektów i bardzo dobrego wpływu na cały organizm.
 

Budowa…
Sauna to niewielka chata, a co najmniej pomieszczenie w rodzaju kabiny, wyposażone w schodkowato ułożone drewniane ławy oraz piec z paleniskiem. Temperatura wewnątrz powinna wahać się w granicach 60-90°C. Kiedyś wysoką temperaturę uzyskiwano przez spalanie w piecu drewna, współcześnie rolę pieca z paleniskiem, przejął nowoczesny, często wielofunkcyjny specjalistyczny piec elektryczny wyposażony w dużej mocy grzałki. Wypełniony jest on specjalnymi kamieniami umożliwiającymi polanie ich wodą. Pomieszczenie z sauną zbudowane jest z reguły z drewnianych belek o grubości 15-20 cm. Ściany wewnątrz wyłożone są dodatkowo deskami, co polepsza izolację. Sauna powinna być zlokalizowana tak, aby możliwe było łatwe schłodzenie ciała – nad brzegiem jeziora lub morza czy w pobliżu basenu. Nowocześniejsze rozwiązania proponują dodatkowe pomieszczenia na odpoczynek i przebieralnię.
 

Metodyka…

Zasadniczą cechą sauny jest naprzemienne nagrzewanie i ochładzanie organizmu. W zabiegu tym można wyróżnić zatem dwie fazy, każda trwa od 5 do 12 minut, stąd łączny czas sauny wynosi średnio od 10 do 25 minut:

• Faza nagrzewania – po wejściu do sauny osoba biorąca kąpiel układa się na ławie w pozycji leżącej lub siedzącej, najlepiej w siadzie skulnym. W czasie zabiegu można przemieszczać się na wyższe ławy, zwiększając oddziaływanie ciepła na ustrój. Na ławie należy przebywać nago i bez biżuterii na bawełnianym suchym ręczniku. Lepszy efekt cieplny można uzyskać zwiększając wilgotność powietrza poprzez dolewanie i polewanie pomieszczenia wodą w ilości około 0,25 do 0,75 litra, tworzy się wtedy "ognisko sauny" dzięki rozgrzanym kamieniom (uderzenie pary wodnej). Może być ono wykonywane już w czasie pierwszego wejścia lub w kolejnych. W saunie powinny przebywać co najmniej dwie osoby. Jest również w zwyczaju, że w saunie nie prowadzi się rozmów, nie spożywa alkoholu. W celu rozszerzenia naczyń krwionośnych i poprawy trofiki tkanek można w trakcie tej fazy zastosować masaż ręczny swojego ciała, ewentualnie delikatne chłostanie ciała gałązkami wierzby lub brzozy.
• Faza ochładzania - w optymalnych warunkach – często w Finlandii i Szwecji – chłodzenie odbywa się na świeżym powietrzu. Zimą, żeby schłodzić ciało, wystarczy przebywać chwilę na zewnątrz, poddać się nacieraniu śniegiem, latem potrzebna jest dodatkowo beczka z zimną wodą. Jeśli pomieszczenie sauny zintegrowane jest z pływalnią, wtedy do chłodzenia ciała można wykorzystać basen, ale tylko pod tym warunkiem, że temperatura znajdującej się w nim wody nie przekracza 18 stopni. W małej, familijnej saunie powinno jednak znaleźć się koniecznie pomieszczenie zaopatrzone w prysznic z ciepłą i zimną wodą oraz brodziki do moczenia stóp – przemiennie w ciepłej i zimnej wodzie. Ochładzanie organizmu nie może być gwałtowne, gdyż może to doprowadzić do podwyższenia ciśnienia krwi.
  Warunkiem prawidłowego przeprowadzenia sauny jest zarówno dobre przegrzanie, jak i należyte ochłodzenie! Po zabiegu sauny powinno się poddać letniej lub chłodnej kąpieli ewentualnie prysznicowi a następnie 30-minutowemu wypoczynkowi, w czasie którego wskazane jest wypicie umiarkowanej ilości wody mineralnej lub soku pomidorowego. W czasie jednego seansu sauny stosuje się zwykle dwa lub trzy kolejne wejścia do gorącej komory. Zalecany jest jeden zabieg w tygodniu, w uzasadnionych przypadkach 2 lub 3. Rodzaje saun tradycyjnych…

Można korzystać z dwóch rodzajów kąpieli saunowych: parowej (łaźnia rzymska) i suchej (fińskiej). Ta pierwsza ma dwie odmiany. W pierwszym przypadku jest to kąpiel w temperaturze od 50 do 65 stopni C i niemal o takim samym poziomie wilgotności. Do takiej kąpieli można wykorzystać różne olejki aromaterapeutyczne. Olejek lub przygotowana odpowiednia mieszanka ziołowa pomaga się zrelaksować, wpływa korzystnie na organizm i skórę. W bardziej nowoczesnych saunach parowych temperatury nie są tak wysokie, ale panuje bardzo wysoka wilgotność powietrza. Ten rodzaj sauny odpowiedni dla jest osób, które nie lubią zbyt wysokich temperatur, bądź nie mogą przebywać w nich ze względów zdrowotnych. Drugi typ to sauna sucha – jest w niej bardzo gorąco, ale za to wilgotność jest niska. Wpływa dobrze szczególnie na skórę (szybciej się oczyszcza, gdyż woda szybciej wyparowuje z organizmu). Ten rodzaj sauny jest także bezpieczny dla osób, które mają problemy z naczyniami krwionośnymi. Ponadto w nowoczesnych saunach można łączyć różnego rodzaju klimaty dzięki odpowiednio zaprogramowanym sterownikom. Raz można korzystać z gorącego powietrza sauny suchej a kiedy indziej z delikatnego klimatu łaźni parowej. Do kąpieli saunowej można wdrożyć także aromaterapię (sauna parowo-ziołowa), muzykoterapię i koloroterapię.
 

Działanie…

Polega głównie na obciążeniu mechanizmów termoregulacyjnych i wywołaniu następczych zmian odczynowych organizmu:

• Pocenie się i detoksykacja – Zwiększone wydzielanie potu rozpoczyna się po 3 minutach i osiąga maksimum po 10 minutach. Utrata wody wynosi zwykle 400-800 ml, może nawet sięgać 2 litrów. Wydzielany pot zawiera sód, chlor, potas, kwas moczowy, mocznik oraz inne produkty przemiany materii. Po zakończeniu sauny należy ubytki minerałów uzupełnić.
• Dotlenienie - Wysoka temperatura w saunie wpływa na lepsze ukrwienie tkanek obwodowych, a co za tym idzie dotlenienie skóry. Przemieszczanie się krwi na obwód wyzwala mechanizmy adaptacyjne, wyrażające się zwiększeniem liczby krwinek czerwonych, usprawnieniem gospodarki tlenowej oraz zwiększeniem liczby czynnych naczyń włosowatych.
• Złuszczanie i oczyszczanie – Sauna rozszerza ujścia gruczołów łojowych, a skóra ulega rozpulchnieniu. Dzięki temu naskórek oczyszcza się z martwych komórek warstwy rogowej oraz nadmiaru sebum. Staje się czysta i gładka, co najbardziej wskazane jest przy cerach tłustych i trądzikowych
• Łatwiejsze wchłanianie - Sauna w znacznym stopniu przyspiesza działanie programów pielęgnacyjnych: antycellulitowych, odżywczych i nawilżających a zastosowane po wyjściu z sauny kosmetyki lepiej się wchłaniają. Przed ostatnim wejściem do sauny można nałożyć na włosy i skórę odżywcze maski, balsamy czy olejki, które pod wpływem ciepła głęboko wnikają i regenerują naskórek.
• Rewitalizacja - Regularne wizyty w saunie stabilizują działanie bariery naskórkowej, zwiększają nawodnienie warstwy rogowej oraz powodują szybszy powrót do normy w przypadku zwiększonej utraty wody i wzrostu pH powierzchni skóry, dzięki czemu opóźniają proces starzenia się skóry.
• Hartowanie - Ekstremalne zmiany temperatur, hartują nasz organizm, który uczy się jak radzić sobie ze zmianami pogody, przy okazji mobilizują układ odpornościowy do obrony poprzez wytwarzanie ciał odpornościowych, co procentuje mniejszą podatnością na przeziębienia.
• Odchudzanie – Niektórzy badacze twierdzą, że sauna może być traktowana jako pasywne ćwiczenie - dopływ energii pobudza przemianę materii, w efekcie zmniejszając objętość tkanki tłuszczowej. Sauna powoduje intensywne pocenie się, a przy wyprodukowaniu jednego grama potu organizm spala 0,586 kcal. W czasie jednej 30 min. sesji można spalić 900-2400 kcal, co stanowi odpowiednik 9-12 km biegu. Są jednak i tacy, którzy twierdzą, że panujący powszechnie pogląd o odchudzającym wpływie sauny jest błędny, ponieważ ubytek ciężaru ciała jest chwilowy i spowodowany jedynie utratą wody.
• Pomoc w chorobach – Sauna jest zbawienna przy zapaleniu ścięgien, nadwyrężeniu mięśni, w bólach reumatycznych, po zwichnięciach stawów i złamaniach kości. Może też przynieść ulgę w bólach głowy i przy niektórych chorobach układu oddechowego.
• Poprawa samopoczucia – Sauna likwiduje napięcie nerwowe, stymuluje produkcję endorfin, które mają działanie uspokajające i nasenne.

Przeciwwskazania…
Przed skorzystaniem z sauny warto poradzić się lekarza, gdyż osoby z niektórymi schorzeniami nie powinny korzystać z jej dobrodziejstw. Istnieją dolegliwości, które stanowią przeciwwskazanie do korzystania z sauny. Należą do nich: schorzenia ostre i przewlekłe z podwyższoną temperaturą ciała, nadciśnienie tętnicze powyżej 200/120mmHg, choroby układu krążenia ze zmianami miażdżycowymi, niewydolność krążenia, organiczne choroby układu nerwowego, płuc, nerek, wątroby, nowotwory złośliwe, grzybica skóry, ostre stany reumatyczne, jaskra oraz daltonizm.

Joanna Klonowska
Wydział Nauk o Zdrowiu
Wyższa Szkoła Infrastruktury i Zarządzania w Warszawie

Artykuł dzięki uprzejmości BEAUTY INSPIRATION