Wpływ składników pożywienia na trądzik – dieta antytrądzikowa
Trądzik pospolity to jedna z najczęściej występujących chorób skóry. Dotyczy zarówno osoby w okresie dojrzewania i osoby dorosłej. Leczenie trądziku trwa kilka miesięcy lub nawet kilka lat. Oprócz klasycznych metod leczenia od dawna mówi się o wpływie czynników dietetycznych na skuteczność walki z chorobą. Unikanie niektórych produktów oraz wzbogacenie diety w inne, może przyczynić się do szybszego wyleczenia zmian.
Na pojawienie się zmian trądzikowych wpływa wiele czynników, jednak bez wątpienia osoby chorujące na trądzik powinny w szczególny sposób skupić się na codziennej diecie. Nieprawidłowo zbilansowany jadłospis i zła podaż energii, makro- i mikroelementów, witamin i błonnika, może mieć ogromny wpływ na pojawienie się zmian skórnych. Dieta bogatowęglowodanowa, z wysokim indeksem glikemicznym działa komedogennie na mieszki włosowo-łojowe. Dodatkowo nagły wzrost glikemii poposiłkowej u osób, które spożywają posiłki o wysokim ładunkiem glikemicznym, wywołuje silną reakcję hormonalną. Badania udowadniają, że stosowanie diety o niskiej zawartości ŁG przez 12 tygodni zmniejsza ilość zmian trądzikowych, w tym zmian zapalnych, poprawia wrażliwość na insulinę, a także zmniejsza aktywność IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu), co obniża poziom wolnych androgenów we krwi, hamując rozwój trądziku. IGF-1 to hormon, który jest podobny w swojej budowie do insuliny. Jego poziom zwiększa się w okresie skoku pokwitaniowego i jest to związane ze zwiększonym poziomem hormonu wzrostu, pod którego wpływem IGF-1 jest wydzielane. U młodych osób z trądzikiem często obserwuje się podwyższone stężenie IGF-1.
Produktem spożywczym, który często jest wskazywany przez pacjentów jako potencjalna przyczyna pojawienia się nowych zmian trądzikowych jest czekolada. Zostało przeprowadzone kilka badań klinicznych dotyczących wpływu czekolady na zaostrzenie trądziku. W jednym z nich, uczestnikom chorującym na trądzik podawano 100 g batoników z białej czekolady (niezawierającej kakao, ale bogatej w cukier), 100 g batoników z ciemnej gorzkiej czekolady (zawierającej kakao, ubogiej w cukier) lub 100 g batoników bez czekolady (grupa kontrolna) przez 30 dni. Wyniki badania są bardzo ciekawe. Nie zauważono istotnej różnicy w zmianach trądzikowych pomiędzy pacjentami z grupy ciemnej, gorzkiej czekolady i grupy kontrolnej. Natomiast w grupie osób spożywającej batony z białej czekolady zauważono znaczne nasilenie zmian chorobowych. Wyniki tego badania wskazują na to, że to nie kakao zaostrza trądzik, a spożywanie słodyczy, do których możemy z pewnością zaliczyć białą czekoladę.
Dość często spotyka się stwierdzenie, że produkty mleczne wzmagają trądzik. Badania potwierdzają tą tezę. Mleko jest produktem o stosunkowo wysokim IG (60). Spożywanie dużych jego ilości będzie skutkowało wzrostem poziomu insuliny, jak i IGF-1. Przeprowadzone badania dowodzą, że odtłuszczone mleko ma bardziej negatywny wpływ niż pełnotłuste. Jest to powiązane z mniejszym stężeniem zawartych w nim estrogenów, które działają łagodząco na zmiany trądzikowe. Spożywanie innych produktów nabiałowych również skutkuje zaostrzeniem zmian skórnych. Przyczynia się do tego obecność innych hormonów (progesteronu, prekursorów testoseronu oraz steroidów), które znajdują się w nabiale. Androgeny zawarte w mleku wzmagają łojotok, a także sprzyjają kolonizacji Propionibacterium acnes oraz działają komedogennie. Dodatkowo hormony płciowe są syntetyzowane pod wpływem podwyższonego stężenia IGF-1 w surowicy po pożyciu nabiału. Autorzy badań zauważają również negatywny wpływ białka serwatkowego, obecnego w produktach mlecznych, na zaostrzenie zmian skórnych. Korzystny wpływ na skórę objętą trądzikiem wykazują jedynie jogurty, kefir oraz maślanka. Są one źródłem bakterii probiotycznych, korzystnie wpływających na zmniejszenie stanu zapalnego. Dodatkowo fermentowane produkty mleczne bogate w laktoferynę zmniejszają poziom trójglicerydów w skórze, hamując łojotok i zmniejszając ilość zapalnych zmian trądzikowych.
Wiele badań naukowych wskazuje na to, że dieta bogata w kwasy tłuszczowe wywiera pozytywny wpływ na wygląd cery. Zawdzięczane jest to zdolnością kwasów tłuszczowych do wyciszania stanu zapalnego, hamowania reakcji alergicznych oraz zmniejszania odpowiedzi immunologicznej. Ponadto zwiększają ochronę skóry przed promieniowaniem UV. Niedostateczna podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych skutkuje zmniejszeniem płynności łoju skórnego, co sprzyja pojawianiu się zaskórników. W przypadku dostarczania zbyt dużej ilości kwasów Omega 6 przy zbyt niskiej podaży kwasów Omega 3 możemy uzyskać efekt nasilenia zmian trądzikowych. Nieprawidłowa proporcja spożywanych kwasów Omega 3 i 6 działa bowiem prozapalnie. Odpowiednia proporcja wynosi 1:3 – 1:5 (jedna porcja Omega 3 na 3 -5 porcji Omega 6).
U pacjentów z ciężkim przebiegiem trądziku obserwuje się niższe stężenie niektórych składników we krwi. Dotyczy to między innymi witaminy A, witaminy E, witaminy D, cynku i selenu, które mają działanie przeciwutleniające i hamują stan zapalny. W przypadku niedoborów zalecana jest suplementacja tych witamin i minerałów, co może przekładać się na złagodzenie zmian zapalnych.
Wśród witamin istotną rolę przeciwtrądzikową odgrywa cholekalcyferol (Wit. D3). Podobnie do witaminy A hamuje proliferację keratynocytów, przez co chroni skórę przed pojawieniem się zmian trądzikowych. Wpływa również na ograniczenie produkcji łoju skórnego. Głównym źródłem witaminy D dla naszego organizmu jest jej skórna produkcja, przy udziale promieniowania UVB. Jej niewielkie ilości znajdziemy również w olejach roślinnych, rybach, produktach mlecznych i grzybach. W patogenezie trądziku witamina D jest odpowiedzialna za ograniczenie rozrostu Propionibacterium acnes. Ponadto jest modulatorem układu immunologicznego i przypisuje się jej właściwości przeciwzapalne. Koreańskie pionierskie badanie wśród osób z tądzikiem dowiodło, że suplementacja wit. D przez okres 2 miesięcy powoduje kliniczną poprawę wyglądu cery i regres zmian zapalnych.
Ostatnią grupą składników odżywczych, które przyczyniają się do łagodzenia trądziku są mikroelementy – cynk, krzem i siarka. Cynk znajdziemy w pestkach dyni i słonecznika, w roślinach strączkowych oraz zbożach. U osób chorujących na trądzik wykazano niedobór tego pierwiastka, a włączenie suplementacji redukowało wykwity skórne. Cynk działa również bakteriostatycznie ograniczając populację Propionibacterium acnes. Krzem i siarka przyspieszają proces złuszczania skóry zapobiegając tworzeniu się zaskórników. Dodatkowo siarka posiada działanie niszczące na bakterie i grzyby.
Powszechne jest przekonanie, że pikantne potrawy mogą zaostrzać trądzik. Różne badania wykazują, że nie ma żadnego związku pomiędzy przyprawami a trądzikiem. Ich spożycie nie wpływa zarówno na jego pojawienie się, nasilenie zmian, czy czas ich trwania. Natomiast podobnym czynnikiem o udowodnionym negatywnym działaniu jest sól. Obserwuje się dużo wyższe spożycie soli u osób z trądzikiem. Ponadto konsumpcja soli związana jest z szybszym pojawieniem się pierwszych zmian skórnych. 1/3 badanych osób wskazuje również korelację pomiędzy spożyciem produktów słonych a nasileniem wykwitów skórnych. Niepożądane działanie soli związane może być z jej wpływem na homeostazę płynów w skórze a także jej prozapalnymi właściwościami.
Dieta w trądziku to istotny aspekt leczenia tej choroby. Z jednej strony warto zadbać o stosowanie odpowiednich preparatów, leków dermatologicznych, regularną pielęgnację w gabinecie, z drugiej strony bez odpowiedniej pielęgnacji domowej i stosowania diety leczenie może mieć mniejszą skuteczność, a trądzik nawracać.
Poniżej znajduje się tabela z zestawieniem produktów zalecanych i przeciwwskazanych w trądziku.
| Produkty wpływające negatywnie na przebieg trądziku | Produkty wpływające pozytywnie na przebieg trądziku |
|
• Ser żółty
|
• Oleje roślinne (oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, olej rydzowy) • Ryby morskie • Ograniczone ilości orzechów (szczególnie włoskie) • Nasiona lnu, nasiona Chia • Fermentowane produkty mleczne (jogurt, kefir, maślanka) • Nasiona roślin strączkowych • Pestki dyni i słonecznika • Produkty z pełnego przemiału (makaron razowy, brązowy ryż, żytnie razowe pieczywo) • Skrzyp, pokrzywa, Fiołek trójbarwny • Drożdże • Czosnek • Owoce i warzywa bogate w witaminę C (papryka, natka pietruszki, owoce dzikiej róży, czarne porzeczki, aronia, cytrusy) • Marchew • Banany • Szpinak |
mgr Weronika Gwiazdowska
Kosmetolog, Dietetyk, Terapeuta Spa&Wellness
Właścicielka Gabinetu Kosmetologicznego Metamorfoza w Tomaszowie Mazowieckim
