Naturalna terapia z głębi ziemi

Zapraszamy do zapoznania się z pierwszą częścią artykułu dr Joanny Klonowskiej na temat właściwości kosmetycznych i zdrowotnych borowiny oraz jej zastosowania. Druga część już wkrótce na naszym portalu.

Borowina stosowana jest, podobnie jak algi i błota, w lecznictwie uzdrowiskowym, odnowie biologicznej oraz kosmetologii. Uznanie zdobyła dzięki specyficznym właściwościom termicznym oraz zawartości mnóstwa cennych dla organizmu składników aktywnych. Dzięki temu wspomaga leczenie wielu chorób, przyspiesza naturalne procesy regeneracji organizmu oraz wpływa na poprawę kondycji skóry. Z tego powodu nazywana jest nawet „czarnym złotem”.

Czym jest borowina?
Borowina (peloid torfowy, torf) to wytwór geologiczny, który powstaje na skutek długotrwałego rozkładu obumarłej roślinności bagiennej w wyniku zachodzących w niej biochemicznych procesów, przebiegających w warunkach nadmiernej wilgotności przy słabym dostępie tlenu. Torf taki, tradycyjnie zwany borowiną – ze względu na to, że dawniej jego złoża występowały głównie w borach – aktualnie wydobywa się w kopalniach odkrywkowych. Po rozdrobnieniu i zmieszaniu z wodą borowina wykorzystywana jest do celów terapeutycznych, najczęściej w formie kąpieli lub okładów. Jest ona stosowana w stanie naturalnym lub poddawana obróbce, która nie powoduje jednak istotnych zmian fizyko-chemicznych tego surowca. W medycynie uzdrowiskowej, odnowie biologicznej i kosmetologii do peloterapii stosuje się wyłącznie torfy lecznicze. Zaliczenie torfu z jakiegoś złoża do tworzyw leczniczych następuje na podstawie oceny m.in. takich kryteriów jak stopień jego rozkładu i uwodnienia, a także zawartość oraz rodzaj substancji organicznych i nieorganicznych w jego składzie. Dojrzała borowina, odpowiadająca ustalonym kryteriom, wymaga przed użyciem odpowiedniego przygotowania, polegającego na oczyszczeniu z kamieni i grubszych cząstek roślinnych oraz przemiału w specjalnych młynach. Musi też napęcznieć w środowisku wodnym.

Jak działa borowina?
Borowina działa na nasz organizm poprzez:

1. Działanie chemiczne i enzymatyczne specyficznych składników – aktywne składniki biologiczne zawarte w borowinach pomagają zwalczać lub łagodzić szereg dolegliwości oraz pełnią rolę profilaktyczną. Główne substancje czynne zawarte w borowinie to:

a. Składniki organiczne:

• Bituminy (woski, żywice, asfalty, tłuszcze)
• Pektyny (garbniki, produkty rozkładu błonnika i białka roślinnego)
• Celuloza i hemiceluloza
• Kwasy huminowe (fulwokwasy, kwasy humusowe, aminokwasy stanowiące produkt humifikacji roślin w specyficznych warunkach wodnych)
• Ligniny i huminy
• Substancje czynne biologicznie typu hormonalnego (w borowinie występują w bardzo niewielkich ilościach progesteron, estradiol, estriol, testosteron i kortyzol), enzymy, antybiotyki.

b. Składniki nieorganiczne:

• Sole mineralne – siarczany magnezu i potasu, związki glinu, żelaza i wapnia, sód, krzem, mangan, cynk, brom

c. Składniki mikrobiologiczne:

• Bakterie tlenowe i beztlenowe
• Grzyby

2. Działanie termiczne – w peloterapii można stosować borowinę schłodzoną lecz największą popularnością cieszą się zabiegi ciepłe. Wynika to z faktu, iż borowina posiada bardzo dużą pojemność cieplną, co sprawia, że ma dużą zdolność zatrzymywania ciepła i bardzo wolno je oddaje (dla porównania czas spadku temperatury od 47°C do 42°C wynosi dla wody 20 min., piasku 30 min., a dla dobrze rozłożonej borowiny 70 min.), a jej odczuwalna temperatura jest niższa od rzeczywistej. W trakcie ciepłych zabiegów borowinowych zaobserwować można przenikanie ciepła w głąb organizmu, a co za tym idzie oddziaływanie termiczne nie tylko na skórę i tkanki podskórne, ale też narządy głębiej położone. Poprzez nałożenie na skórę ciepłej borowiny dochodzi do intensywnego przegrzania tkanek i ich przekrwienia. Jednak w przypadku borowiny reakcja naczyń krwionośnych jest dużo mniejsza i wolniejsza niż w przypadku zabiegów z zakresu ciepłolecznictwa. Powierzchnia ciała pokryta borowiną otrzymuje równomiernie wysoki dopływ ciepła wnikający w głąb ciała, jednak wzrost temperatury tkanek jest powolny, ze względu na warstwową wymianę ciepła w borowinie. Po nałożeniu borowiny w postaci np. okładu, tylko warstwa przylegająca bezpośrednio do skóry oddaje jej natychmiast swoje ciepło i cała ta powierzchnia warstwowo wytraca swoją wyjściową temperaturę.
 

Wskazania do zabiegów borowinowych w lecznictwie, odnowie biologicznej i kosmetologii.
Dzięki synergii dwóch mechanizmów działania: termicznego i biologicznego, borowina ma ogromne możliwości zastosowania w terapii różnych dolegliwości i schorzeń.

Zabiegi borowinowe o charakterze leczniczym są szczególnie korzystne w przypadku zespołów bólowych poszczególnych części kręgosłupa oraz jako forma ciepłolecznictwa również przy przewlekłych chorobach przewodu pokarmowego, wątroby, dróg żółciowych, dróg oddechowych oraz w wybranych dolegliwościach ginekologicznych. Zastosowanie borowiny jest bardzo skuteczne przy takich schorzeniach jak reumatyzm, zwyrodnienia stawów i chrząstek stawowych oraz bólach, obrzękach, stanach pourazowych mięśni, stawów, kości czy okostnej. A wszystko to dzięki jej działaniu przeciwzapalnemu, przeciwbólowemu i przeciwobrzękowemu. Jednak korzystanie z zalet borowiny w celach leczniczych zawsze powinno zostać skonsultowane ze specjalistą.

Zadaniem zabiegów borowinowych w odnowie biologicznej jest przegrzanie tkanek powodujące lepsze ich dotlenienie i odżywienie, przyspieszenie utylizacji produktów przemiany materii i usunięcie metabolitów wysiłkowych. Poza działaniem odkwaszającym na drodze chemicznej stwierdzono także jest wybitne właściwości przeciwzapalne (niezmiernie korzystne dla sportowców). Ponadto zabiegi borowinowe wpływają na prawidłowe funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego – drażnione są wówczas receptory skórne, co powoduje ograniczenie odczuć bólowych. Dlatego też borowinę w odnowie biologicznej stosuje się w celu rozluźnienia zmęczonych mięśni czy zmniejszenia ich bolesności.

Borowina wykazuje również wiele właściwości kosmetycznych. Jest docenianym kosmetykiem stosowanym zarówno w zabiegach pielęgnacyjnych ciała, jak i twarzy. Dzięki zwiększaniu szybkości przepływu krwi ciepłe zabiegi borowinowe powodują lepsze dotlenienie tkanek oraz ich odżywienie. W trakcie zabiegów dochodzi także do wzmożonego pocenia co sprawia, że zbędne produkty przemiany materii są szybciej usuwane z organizmu, dlatego borowina jest stosowana w zabiegach na ciało, gdzie przyspiesza rozkład tkanki tłuszczowej oraz wspomaga detoksykację. Działa wyszczuplająco, ale też antycellulitowo, poprawiając przy tym napięcie skóry.

Składniki aktywne zawarte w borowinie po wchłonięciu i dostaniu się do krwiobiegu działają ogólnie, wspomagając funkcjonowanie nawet głęboko położonych narządów. Jednak w kosmetologii wykorzystuje się ich działanie powierzchniowe na samą skórę. Zawarte w borowinie kwasy huminowe posiadają właściwości przeciwzapalne, bakteriostatyczne oraz przeciwwirusowe, a garbniki działają ściągająco na skórę i nadają jej odpowiedni, lekko kwaśny odczyn. Stąd borowina stosowana jest w zabiegach dla cer problematycznych, trądzikowych.

Zabiegi borowinowe działają też pozytywnie na wygląd i stan skóry dojrzałej nawilżając, ujędrniając i stymulując jej regenerację. Borowina jest również naturalnym antyoksydantem – neutralizuje działanie wolnych rodników przeciwdziałając w ten sposób przedwczesnemu starzeniu się skóry.

 

dr Joanna Klonowska
Wydział Nauk o Zdrowiu
Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie