Elektrostymulacja – prądy impulsowe małej częstotliwości

Choć do sezonu wakacyjnego daleko, warto już teraz pomyśleć o tym jak najlepiej przygotować ciało do lata. Elektrostymulacja to zabieg, z którego warto skorzystać zimą a także wiosną, gdyż nie tylko wyszczupli sylwetkę, ale też zredukuje cellulit i poprawi elastyczność skóry.

Elektrostymulacja (EMS - Electrical Muscle Stimulation) jest znaną techniką fizjoterapeutyczną wykorzystywaną w rehabilitacji, mającą na celu zwiększenie siły i masy mięśni oraz łagodzenia objawów różnych chorób nerwowo-mięśniowych, a także w ramach leczenia pourazowego. Natomiast w kosmetologii i medycynie estetycznej prądy impulsowe małej częstotliwości zaczęto stosować głównie w celu modelowania sylwetki redukując tkankę tłuszczową poprzez wywołanie skurczów mięśni zdrowych. 

W ramach zastosowania EMS w estetologii szeroko analizowano wpływ tego zabiegu nie tylko jako czynnika wywołującego skurcz mięśni, ale także jako dodatkowy bodziec stymulujący procesy biochemiczne, w konsekwencji prowadzące do redukcji tkanki tłuszczowej. W praktyce można stwierdzić, że nastąpiło przeniesienie osiągnięć w zakresie dbania o zdrowie naszego ciała z dziedziny leczenia i rehabilitacji do medycyny estetycznej i kosmetologii. Wywołanie naprzemiennych skurczów i rozkurczów mięśnia za pomocą zabiegu elektrostymulacji w gabinetach kosmetologicznych to rodzaj gimnastyki pasywnej nie obciążającej kręgosłupa i stawów. Taki sposób oddziaływania na strukturę mięśni stał się popularnym zabiegiem wzmacniającym garnitur mięśniowy, jak również znalazł zastosowanie w kształtowaniu atrakcyjnej sylwetki, w tym także walki z cellulitem.  

Stymulacja mięśni za pomocą prądu impulsowego małej częstotliwości  

Prądy impulsowe małej częstotliwości obejmują zakres 0,5-500 Hz i składają się z impulsów o różnym kształcie, o tym samym działaniu biologicznym. Zazwyczaj stosuje się impulsy o kształcie prostokątnym, trójkątnym lub sinusoidalnym. Przebieg impulsu, częstotliwość i natężenie prądu warunkują uzyskanie odpowiedniego efektu terapeutycznego. W warunkach fizjologicznych skurcz mięśnia jest wynikiem pobudzenia płynącego z ośrodkowego układu nerwowego. Skurcz wywołany impulsem elektrycznym rożni się od skurczu naturalnego, ponieważ w czasie elektrostymulacji dochodzi do pobudzenia wszystkich włókien nerwowych jednocześnie. Naturalny skurcz mięśnia jest skurczem tężcowym i składa się z szybko nakładających się na siebie pojedynczych skurczów poszczególnych włókien mięśniowych. W trakcie skurczu naturalnego nie wszystkie włókna mięśniowe są zaktywizowane i ulegają pobudzeniu jednocześnie. W elektrostymulacji dąży się do tego, aby skurcz mięśnia wywołany impulsami elektrycznymi możliwie najbardziej przypominał skurcz naturalny. Do pobudzania mięśni zdrowych stosuje się impulsy o kształcie prostokątnym, jest to tzw. prąd stały przerywany, którego efektem jest wywołanie skurczu tężcowego, co znacznie upodabnia wywołany skurcz do naturalnego. Impulsy o częstotliwości 50-100 Hz są zalecane do stymulacji mięśni z przewagą włókien szybko kurczących się, a impulsy o częstotliwości 10-30 Hz do stymulacji mięśni kurczących się wolno. Czas trwania serii impulsów dobiera się tak, aby nie powodować zmęczenia mięśnia, natomiast przerwa między modulacjami pozwalała na odtworzenie zasobów energetycznych mięśnia oraz usunięcie produktów przemiany materii. Poszczególne mięśnie wykazują różny stopień pobudliwości na impulsy elektryczne, dlatego natężenie prądu należy dostosować do wartości, która powoduje wystąpienie widocznego skurczu mięśnia lub grup mięśniowych.

Metodyka wykonania zabiegu elektrostymulacji

W elektrostymulacji mają zastosowanie dwie zasadnicze metody uzyskania skurczu mięśnia:

• Metoda jednobiegunowa – (elektrodą czynną) – w której elektrodę czynną, umieszcza się  w punkcie motorycznym mięśnia, natomiast elektrodę bierną pacjent zazwyczaj trzyma  w ręce zamykając obwód.
• Metoda dwubiegunowa – (dwuelektrodowa) – polegająca na zastosowaniu dwóch elektrod  o takich samych rozmiarach, z których jedna jest elektrodą czynną, a druga bierną.

Najczęściej stosuje się elektrody płytkowe wykonane z materiału silikonowo-węglowego lub metalu o rożnych rozmiarach, w zależności od powierzchni, na której wykonywany jest zabieg. Elektrody umieszcza się w okolicy przyczepu mięśnia, w miejscu przejścia brzuśca mięśnia w ścięgno. Elektrodę czynną (katodę) połączoną z biegunem ujemnym układa się dystalnie, natomiast elektrodę bierną (anodę) proksymalnie, tak aby prąd przepływał wzdłuż mięśnia. Zadaniem elektrody biernej jest zamknięcie obwodu, przez który płynie prąd. Najczęściej wykorzystuje się dwa lub więcej niezależnych obwodów, stymulujących poszczególne grupy mięśni. Warunkiem prawidłowo przeprowadzonej elektrostymulacji jest uzyskanie wyraźnego skurczu mięśnia. Podczas zabiegu stymulowany mięsień musi być rozluźniony, ułożony. Zabiegi elektrostymulacji wykonuje się najczęściej u osób w jak najdogodniejszej pozycji, najczęściej leżącej na plecach lub brzuchu, w zależności od grupy stymulowanych mięśni. 

Oddziaływanie terapeutyczne zabiegu elektrostymulacji 

Skurcz wywołany impulsem elektrycznym jest przykładem statycznej pracy mięśnia (skurcz izomeryczny). Przyczepy mięśnia pozostają w tej samej odległości, natomiast dochodzi do zwiększenia napięcia włókien mięśniowych. Naturalny ruch jest kombinacją pracy dynamicznej, gdy przyczepy mięśni zbliżają i oddalają się od siebie oraz pracy statycznej kiedy pozostają w spoczynku. W przypadku zdrowych mięśni zabiegi elektrostymulacji nie mogą być jedyną metodą ich kształtowania, zastępując ruch naturalny. Długo trwająca praca statyczna mięśnia jest uznawana za najbardziej nużącą, ponieważ w czasie jej trwania mięśnie są słabiej ukrwione. Elektrostymulacja oddziałuje biologiczne poprzez:

• uwalnianie szkodliwych produktów przemiany materii,
• udrażnianie naczyń limfatycznych (poprzez skurcz mięśni),
• pobudzenie wymiany metabolicznej,
• wzrost aktywności biologicznej komórek,
• redukcję stwardnień w tkance podskórnej,
• poprawę krążenia.  

W kosmetologii elektrostymulację najczęściej stosuje się w celu:

• zmniejszenia obwodów ciała (poprawa proporcji figury),
• redukcji cellulitu,
• regeneracji tkanek,
• relaksacji,
• ujędrniania i uelastyczniania skóry mięśni, zmniejszenia rozstępów,
• zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni,
• podniesienie lub obniżenie tonusu mięśniowego,
• zmniejszenie obrzęków.

Zabieg elektrostymulacji należy traktować jako metodę pomocniczą, wspomagającą dążenie do wymarzonej sylwetki, nie zastępować nią naturalnej aktywności fizycznej, ćwiczeń i treningów, w konsekwencji ograniczając naszą aktywność fizyczną.

dr Joanna Klonowska
Wydział Nauk o Zdrowiu
Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie