Pre - i probiotyczne kosmetyki w trychologii

Kosmetyki prebiotyczne i probiotyczne są bardzo popularne w pielęgnacji kosmetologicznej. Ich zadaniem jest tworzenie i utrzymanie na powierzchni skóry aktywnej bariery ochronnej – mikrobiologicznej flory, która zapobiega namnażaniu się drobnoustrojów chorobotwórczych. Są one także wykorzystywane w trychologii kosmetologicznej, szczególnie w oczyszczaniu i pielęgnacji skóry głowy pozbawionej naturalnej ochrony, podrażnionej czy uszkodzonej, ponieważ na takiej skórze patogenne drobnoustroje rozmnażają się błyskawicznie, powodując różnorodne dolegliwości trychologiczne.

Probiotyki – pojęcie i zastosowanie
Probiotyki, według Światowej Organizacji Zdrowia i Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, to „wyselekcjonowane żywe organizmy, które spożyte w stanie żywym, w odpowiednio dużej liczbie, mają zdolność przeżycia, pasażu jelitowego i wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka”. Termin ten został wprowadzony w 1954 r. i oznacza niektóre bakterie, które mają zdolność zasiedlania konkretnego obszaru i zabezpieczania go przed rozwojem złych drobnoustrojów.

Początkowo probiotyki stosowano jedynie w przemyśle spożywczym, gdzie żywność wzbogacano żywymi lub pozostającymi w stanie anabiozy szczepami bakterii, zdolnymi do zasiedlania organizmu lub przechodzenia w stanie żywym przez przewód pokarmowy. W tej chwili probiotyki stosuje się szeroko także w przemyśle kosmetycznym, szczególnie w produkcji kosmetyków do mycia i pielęgnacji skóry zagrożonej lub dotkniętej różnymi problemami dermatologicznymi. Są one rekomendowane w przypadku ryzyka wystąpienia reakcji alergicznych, w trakcie i po antybiotykoterapii oraz po inwazyjnych estetycznych zabiegach kosmetologicznych i medycznych. Mają one na celu ochronę przed patogennymi drobnoustrojami, alergenami i innymi czynnikami, które mogą mieć na nią szkodliwy wpływ. Wzmacniają odporność skóry, wspomagają regenerację oraz łagodzą podrażnienia.

Prebiotyki - pojęcie i zastosowanie
Prebiotyki to substancje, które selektywnie stymulują wzrost i aktywność jednego lub większej liczby szczepów bakterii i w ten sposób korzystnie wpływają na stan zdrowia człowieka. Poza przemysłem spożywczym, podobnie jak probiotyki, są one wykorzystywane także w produkcji kosmetyków. Ich zadaniem jest stymulowanie bakterii probiotycznych nie mając w swoim składzie mikroorganizmów. Prebiotyki w kosmetykach występują głównie w postaci glukooligosacharydów czy inuliny.

Ważne jest, aby nie mylić prebiotyku z probiotykiem. Pierwszy ma za zadanie wspierać rozwój dobrej flory bakteryjnej, drugi to żywe kultury mikroorganizmów, które są dostarczane organizmowi najczęściej z jedzeniem, w postaci suplementu diety lub w kosmetyku. A więc „prebiotyczny” oznacza taki, który „żywi dobre bakterie”.

Zastosowanie probiotyków i prebiotyków w trychologii kosmetologicznej
Skóra głowy skolonizowana jest przez liczne drobnoustroje, które w prawidłowych warunkach nie powodują jej zakażeń. Określane są jako tzw. naturalna mikrobiologiczna flora skóry – czyli najbardziej zewnętrzna, dodatkowa, żywa bariera, która powstrzymuje ataki patogenów. Tworzą ją głównie tzw. saprofity, czyli przyjazne nam mikroorganizmy, które w warunkach fizjologicznych chronią ciało człowieka przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Niewidzialni przyjaciele to bakterie i grzyby (głównie dermatofity oraz drożdżaki). Potrzebują naszej skóry, bo ich pożywieniem jest pot, łój i martwe komórki. W zamian za miejsce zamieszkania i pożywienie bronią nas przed wrogimi mikroorganizmami. Skład i ilość naturalnej mikrobiologicznej flory skóry zależy od indywidualnych cech każdego z nas: rasy, płci, wieku, stanu zdrowia, poziomu hormonów, stosowanych leków, suplementacji, diety, sposobu ubierania się, warunków życia, poziomu higieny, stanu odporności i wielu innych.

Delikatną równowagę tego symbiotycznego świata jest bardzo łatwo zburzyć, choćby poprzez wiele naszych codziennych czynności. Mikrobiologicznej florze skóry głowy najbardziej szkodzi nadmierna lub niewłaściwa higiena. Pod wpływem mycia liczba pożytecznych bakterii i grzybów na skórze może się zmniejszyć lecz szybko zostaje uzupełniona. Jednak bardzo częste mycie skóry głowy oraz stosowanie agresywnych środków myjących (silnych detergentów) powoduje, że mikroflora nie jest w stanie w odpowiednim czasie się odtworzyć. Oczywiście przestrzeganie higieny jest niezbędne, jednak należy robić to w taki sposób, aby jej ilość i jakość nie naruszała równowagi bariery ochronnej. Nie należy myć skóry zbyt często i zbyt długo. Ważne jest także używanie odpowiednich kosmetyków. Powinno unikać się produktów zaburzających fizjologiczną wartość pH skóry np. alkalicznych mydeł, które zmieniają kwaśne środowisko na zasadowe, tym samym sprzyjając patogenom.

Gdy naturalna mikroflora skóry głowy ulega destrukcji, jej miejsce zajmują wrogie patogeny. W zależności od wieku dochodzi do podrażnienia skóry, zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, pojawia się uporczywy świąd, łojotok, łupież, zaczynają nadmiernie wypadać włosy.

Ratunkiem dla osłabionej ochrony skóry mogą stać się trychologiczne kosmetyki z prebiotykami i probiotykami – składnikami utrzymującymi na skórze środowisko, w którym mogą bytować tylko przyjazne mikroorganizmy. Połączenie pre- i probiotyków w produktach trychologicznych jest idealnym rozwiązaniem, ponieważ uzupełniają się one w swoim działaniu poprzez stymulowanie odporności skóry i obrony przed czynnikami zewnętrznymi. Zadaniem tych produktów jest odbudowanie oraz podtrzymywanie w obrębie skóry głowy aktywnej bariery ochronnej w postaci mikrobiologicznej flory.

Probiotyki i prebiotyki stosowane w produktach do mycia oraz pielęgnacji skóry głowy wykazują działanie ochronne, budując ochronę przed patogennymi drobnoustrojami, alergenami i innymi niekorzystnymi zjawiskami. Wpływają pozytywnie na skórę, wzmacniając jej odporność, stymulując do regeneracji i łagodząc podrażnienia. Szczególnie polecane są dla osób ze skórą wrażliwą, która może towarzyszyć zarówno skórze łojotokowej, jak i suchej, będącej wynikiem niewłaściwej pielęgnacji. Badania naukowe potwierdzają korzystne działanie probiotyków na skórę głowy z łupieżem poprzez ograniczenie wzrostu drożdżaka Malassezia Furfur mającego wpływ na występowanie łupieżu. Również prebiotyki w postaci oligosacharydów wykazują działanie seboregulujące i przeciwłupieżowe. Wprowadzenie probiotyków i prebiotyków do kosmetyków sprzyja odpowiedniemu nawodnieniu komórek warstwy rogowej i normalizuje proces keratynizacji – nadmierne odwodnienie i suchość naskórka na skórze głowy zaburza proces złuszczania się zrogowaciałych komórek, ponieważ przy niskiej zawartości wody nie funkcjonują prawidłowo enzymy umożliwiające eksfoliację. U wielu osób, które cierpią na łysienie, przywrócenie mikrobiologicznej flory na skórze głowy skutkuje redukcją nadmiernej utraty włosów.

Trychologiczne kosmetyki pre- i probiotyczne przywracają odpowiednie nawilżenie skóry głowy, zmniejszają ryzyko hiperaktywności układu odpornościowego, redukują podrażnienia, zaczerwienienia, łagodzą uczucie ściągnięcia i swędzenia, redukują łojotok, łupież i nadmierne wypadanie włosów. Należy jednak pamiętać, że powinny być stosowane zgodnie z uzależnionym od stanu skóry głowy i jej potrzeb indywidualnym planem pielęgnacyjnym, rekomendowanym przez trychologów kosmetologicznych.

dr Joanna Klonowska
Wydział Nauk o Zdrowiu
Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie